Racism is not a pandemic

Update July 3rd: for Dutch version see below

The recent Black Lives Matter uprising has seen a surge of pandemic rhetoric. The connection between the protests and the worldwide Covid-19 outbreak is undeniable. However, framing racism as a disease is ableist and erases the experiences of Black disabled folks. We cannot counteract one form of oppression with another. Black disabled lives matter.

Whatever protest I attend and whatever news channel I switch on these days, I cannot overlook the signs stating ‘Racism is a pandemic’. Prominent individuals and organizations share this message in their speeches and statements, including those at George Floyd’s memorial service. It has even been argued that racism must be understood as a chronic disease that has been festering for centuries, rather than an acute outbreak of an isolated disease. The connection between the current Covid-19 pandemic and the worldwide Black Lives Matter uprising is undeniable. The virus and subsequent lockdowns disproportionally affect Black communities and existing disparities have only increased. However, equating racism to a virus is problematic. 

Racism as (mental) illness

The rhetorical framing of racism as a disease is nothing new. Scholars have been trying to equate racism with mental illnesses since the 1930s. Since the 1960s racism has come to be understood not just in terms of its victims, but also its perpetrators. One persistent argument is that racism not only results in mental illness, but that mental illness is thought to cause racist behavior as well. The Community Mental Health Centers Act of 1963, advocated for by American civil rights activists and mental health workers, drew on this argument as well. In more recent years, the 2012 edition of the Oxford Handbook of Personality Disorders included a chapter examining racism as a personality disorder or other form of psychopathology. The ongoing questioning of Donald Trump’s mental health is another telltale example of how his racism is understood. The psychological and physiological toll of living in a racist world is undeniable, yet the focus is shifted towards individual perpetrators time and again.

Black disabled lives matter

Focusing on the question whether racism is a mental illness or not obscures a very deadly reality: between a third to half of Americans killed by police violence are disabled. Police violence heavily affects Black people, who are also more likely to be disabled due to the interplay between medical apartheid, environmental racism and economic factors. The same is true for the Netherlands: the Dutch anti-racial profiling organization Control Alt Delete reported that between 2016 and 2019 43% of the in total 41 deadly victims of police violence were non-white (compared to 18% white and 39% unknown). At least 55% of the victims were reported to have shown ‘erratic behavior’. 

Many victims of police violence are both Black and disabled, but this intersection is often overlooked. George Floyd had a heart condition, hypertension and sickle cell trait. In the Netherlands, Abid Mahyouti (39, psychosis) and Tomy Holten (40, ‘erratic behavior’) were killed by the police in the past two months. In the United States, Sandra Bland (28, epilepsy and depression), Eric Garner (43, asthma, diabetes and heart condition), Freddie Gray (25, developmental disability), Tanisha Anderson (37, mental health crisis) and Deborah Danner (66, schizophrenia) are some of the recent Black and disabled victims of police violence. Say their names.

Hate is not a disease

Framing racism in terms of illness or mental health is problematic for two reasons. Firstly, it shifts the focus of racism towards individual behavior. Stating that racism is nothing more than ‘abnormal behavior’ presumes that it is a biological phenomenon, rather than the result of centuries of widespread social, political and economic oppression. It denies the fact that in our society racism is the norm and it fails to acknowledge the lived experiences of Black people. By focusing on individuals we deny the systemic nature of racism, thereby shutting down any chances of creating actual change.

Secondly, framing racism as mental illness pathologizes learned behavior. Racism is not a disease or a phobia, it is the result of unaddressed biases towards Black folks. The claim that hate is a biological fact rather than learned behavior stigmatizes disabled people living with mental health issues, neurodiversity, chronic illnesses and other disabilities. In other words, stating that racism is a pandemic is ableist. Moreover, it erases the intersection between race and disability and the lived experiences of Black disabled people – with ongoing lethal consequences.

The future is intersectional

Another quote going around in the Black Lives Matter uprising is “Nobody's Free Until Everybody's Free”. It is the title of a speech by Fannie Lou Hammer she gave in 1971, at the founding of the National Women’s Political Caucus. In the speech, she rejects one-dimensional feminism and demands the inclusion of race and class in women’s movements. Hammer’s was one of the many (oftentimes Black womxn’s) voices arguing for what Kimberlé Crenshaw defined as intersectionality in 1989. All systems of discrimination are interconnected and the interlocking social and political identities of a person must be taken into account before we can achieve a justice society. 

We cannot counteract one form of oppression with another. Ableist language and the erasure of disabled identities is not going to help us create a world in which everybody is free. We must include disability in conversations about racism. This is as much a call to action to myself and the predominantly white disability community I’m part of as it is to all activists gathering online and in the streets. Black disabled folks have a central place in the uprising. Black disabled lives matter.

Many thanks to Sharona Lautoe and Xandra Koster for giving me their precious time and labor while writing this piece.

An incomplete list of Black disability activists, organizations and resources

Racisme is geen pandemie

De recente Black Lives Matter opstand wordt gekenmerkt door een toename van pandemie retoriek. De connectie tussen de protesten en de wereldwijde Covid-19 uitbraak is onmiskenbaar. Echter, racisme framen als ziekte is validistisch en wist de ervaringen van Zwarte gehandicapte mensen uit. We kunnen niet een vorm van onderdrukking tegengaan met een andere. Zwarte gehandicapte levens doen ertoe.

Welk protest ik ook bijwoon en welke nieuwszender ik ook aanzet deze dagen, ik kan niet heen om de borden met ‘Racisme is een pandemie’. Prominente individuen en organisaties delen deze boodschap in hun toespraken en statements, inclusief die op George Floyd’s herdenkingsdienst. Er wordt zelfs voor gepleit om racisme te zien als een chronische aandoening die al eeuwenlang ettert, in plaats van een acute uitbraak van een geïsoleerde ziekte. De connectie tussen de protesten en de wereldwijde Covid-19 uitbraak is onmiskenbaar. Het virus en de daaropvolgende lockdowns treffen Zwarte gemeenschappen disproportioneel en vergroten bestaande ongelijkheden. Echter, racisme gelijkstellen aan een virus is problematisch.

Racisme als (mentale) ziekte

Het retorisch framen van racisme als ziekte is niet nieuw. Wetenschappers proberen al sinds de jaren ‘30 van de vorige eeuw racisme te vergelijken met mentale ziektes. Sinds de jaren ‘60 wordt racisme niet enkel begrepen in termen van slachtoffers, maar ook van daders. Een hardnekkig argument is dat racisme niet enkel resulteert in mentale ziekte, maar dat mentale ziekte ook verondersteld wordt de oorzaak van racistisch gedrag te zijn. De Community Mental Health Centers Act van 1963, waar Amerikaanse burgerrechten activisten en medewerkers in de geestelijke gezondheidszorg hard voor hebben gestreden, leunt ook op dit argument. Een recenter voorbeeld is het Oxford Handbook of Personality Disorders dat in 2012 verscheen, met daarin een hoofdstuk waarin racisme wordt beschreven als persoonlijkheidsstoornis of een andere vorm van psychopathologie. Het voortdurend in twijfel trekken van Donald Trump’s mentale gezondheid is een ander veelbetekenend voorbeeld van hoe racisme wordt begrepen. The psychische en fysieke tol van het leven in een racistische wereld is onmiskenbaar, maar telkens opnieuw wordt de focus verschoven naar individuele daders.

Zwarte gehandicapte levens doen ertoe

De vraag of racisme wel of geen mentale ziekte is verdoezelt een uiterst dodelijke realiteit: een derde tot de helft van dodelijke Amerikaanse slachtoffers van politiegeweld is gehandicapt. Politiegeweld treft Zwarte mensen buitenproportioneel, gemeenschappen die bovendien een grotere kans hebben om gehandicapt te zijn vanwege de wisselwerking tussen medische apartheid, milieuracisme en economische factoren. Hetzelfde geldt voor Nederland: de anti-etnische profileringorganisatie Control Alt Delete rapporteerde dat van de in totaal 41 dodelijke slachtoffers van politiegeweld tussen 2016 en 2019 43% niet wit was (vergeleken met 18% wit en 39% onbekend). Van tenminste 55% van de slachtoffers werd gerapporteerd dat ze ‘verward gedrag’ vertoonden.

Veel slachtoffers van politiegeweld zijn zowel Zwart als gehandicapt, maar deze intersectie wordt vaak over het hoofd gezien. George Floyd had een hartaandoening, hoge bloeddruk en sikkelcelziekte. In Nederland werden in de afgelopen twee maanden Abid Mahyouti (39, psychose) and Tomy Holten (40, ‘verward gedrag’) door de politie vermoord. In de Verenigde Staten zijn Sandra Bland (28, epilepsie en depressie), Eric Garner (43, astma, diabetes en hartaandoening), Freddie Gray (25, ontwikkelingsstoornis), Tanisha Anderson (37, geestelijke gezondheidscrisis) and Deborah Danner (66, schizofrenie) enkele recente Zwarte en gehandicapte slachtoffers van politiegeweld. Zeg hun namen. 

Haat is geen ziekte

Racisme framen in termen van ziekte of mentale gezondheid is om twee redenen problematisch. In de eerste plaats verschuift het de focus van racisme naar individueel gedrag. Stellen dat racisme niets meer is dan ‘abnormaal gedrag’ veronderstelt dat het een biologisch fenomeen is, in plaats van het gevolg van eeuwenlange en wijdverbreide sociale, politieke en economische onderdrukking. Het ontkent dat racisme in onze samenleving de norm is en het verzuimt de geleefde ervaringen van Zwarte mensen te erkennen. Door te focussen op individuen ontkennen we de systemische aard van racisme, waarmee ook elke kans op verandering verkeken is. 

In de tweede plaats pathologiseert het framen van racisme als mentale ziekte aangeleerd gedrag. Racisme of geen ziekte of fobie, het is het resultaat van ongeadresseerde vooroordelen jegens Zwarte mensen. De claim dat het een biologisch gegeven is in plaats van aangeleerd gedrag stigmatiseert gehandicapte mensen met geestelijke gezondheidsissues, neurodiversiteit, chronische ziektes en andere handicaps. Bovendien wist het de intersectie tussen etniciteit en handicap uit, evenals de ervaringen van Zwarte gehandicapte mensen – met aanhoudende dodelijke gevolgen.

De toekomst is intersectioneel

Een andere quote die tijdens de Black Lives Matter opstand de ronde doet is “Niemand Is Vrij Totdat Iedereen Vrij Is”. Het is de titel van een speech die Fannie Lou Hammer in 1971 gaf, tijdens de oprichting van de National Women’s Political Caucus. In haar speech verwerpt ze eendimensionaal feminisme en eist ze de inclusie van etniciteit en klasse in de vrouwenbeweging. De stem van Hammer was een van de vele stemmen (vaak van Zwarte vrouwxn) die pleitten voor wat Kimberlé Crenshaw in 1989 intersectionaliteit noemde. Alle vormen van onderdrukking zijn verbonden en de verstrengelde sociale en politieke identiteiten van een persoon moeten in acht worden genomen voordat we een rechtvaardige samenleving kunnen bereiken.

We kunnen niet een vorm van onderdrukking tegengaan met een andere. Validistisch taalgebruik en het uitwissen van gehandicapte identiteiten helpt ons niet om een wereld te creëren waarin iedereen vrij is. We moeten handicap in onze conversaties over racisme betrekken. Dit is zowel een call to action voor mezelf en de grotendeels witte disability community waar ik deel van uitmaak als aan alle activisten die de straat op gaan. Zwarte gehandicapte mensen hebben een centrale plaats in de opstand. Zwarte gehandicapte levens doen ertoe. 

Veel dank aan Sharona Lautoe en Xandra Koster dat ze hun kostbare tijd en arbeid aan me wilden geven tijdens het schrijven van dit stuk.

Een incomplete lijst van Zwarte disability activisten, organisaties en resources:

Artwork: @jtknoxrox

ArtikelenEline Pollaert